امکانسنجی طرح رفرم واحد پولی

امکانسنجی طرح رفرم واحد پولی

امکانسنجی طرح رفرم واحد پولی

حذف صفر از واحد پول ملی ایران موضوعی است که سالها فکر خاص و عام را به خود مشغول کرده و هنوز در مقام اجرا به جمع بندی نهایی نرسیده است. اهمیت این طرح تا جایی است که میتواند اثرات مطلوب یا زیانباری بر شاکله پولی و هماهنگی ذهنی و بکارگیری ارقام پولی در داخل و خارج کشور بگذارد و چنانچه سیاستگذاران نتوانند همه جوانب طرح را به درستی درک و اجرا کنند همان بهتر که به مسائل اساسی اقتصاد کشور بپردازند.

در درجه اول باید یادآوری کرد که برخلاف تصور عامه، داشتن واحد پولی پر توان که نرخ برابری بالا با سایر ارزهای جهانی داشته باشد، هیچ کمکی به قدرت خرید و ارزش ذاتی پول ملی نمی کند. پس از این نظر حذف صفراز واحد پولی هیچ مزیتی نخواهد داشت.

از طرف دیگر حذف صفرها از واحد پولی نباید تأثیری در متغیرهای کلان اقتصادی مانند تورم یا رشد اقتصادی هم داشته باشد. چرا که اساساً چنین طرحی یک نوع رفرم پولی محسوب میشود که فقط مسائل تکنیکی و کاربردی واحد پول را بهبود میدهد.

به معنی دیگر هدف از کاستن صفرها از واحد پولی در جهت سهولت در سنجش و محاسبات ارقام پولی، کاهش حجم اسکناس و هزینه چاپ و نگهداری آن خواهد بود.

یکی از چالشهای اساسی که در کاربری واحد پولی رایج کشور وجود دارد، کاربرد دوگانه واحد پولی رسمی به ریال و واحد پولی متعارف به تومان است که باعث سردرگمی کاربران داخل و خارج شده است. همچنین انتخاب نامی مناسب برای واحد پولی که مفاهیم فرهنگی-ملی-کاربردی را به هم گره بزند، هنوز مسأله ای قابل تأمل بوده و از طریق فراخوان و نظرسنجی عمومی هم به جمع بندی نهایی نرسیده است.

هرچند که کاهش صفرهای پول میتواند کاربری آن را آسانتر کند اما یکی از مواردی که کارشناسان امر باید در تدوین این طرح درنظر بگیرند این است که حذف بیش از حد تعداد صفرهای پول میتواند به انتظارات تورمی دامن زده و معامله گران با گرد کردن قیمتها بار اضافه ای به دوش اقشار کم درآمد بگذارند.

پس مساله نهایی موضوع تعداد صفرهای قابل حذف و انتخاب نام متناسب با واحد پولی است که بتواند چالشهای موضوعه را برطرف کند. در ااین راستا پیشنهاداتی مطرح شده که برای نزدیک شدن به ارقام متعارف قیمتی (تومان)، حذف یک یا چهار صفر صورت گیرد که خود مسائل پیچیده ای برای محاسبات دفتری شرکتها و موسسات مالی بهمراه خواهد داشت. چرا که تغییر تمامی دفاتر و صورتهای مالی و ماشینهای محاسباتی امری بسیار زمانبر و هزینه دار خواهد بود.

اما راهکار پیشنهادی چیست؟

در طرح پیش رو پیشنهاد می شود اصلاً به موضوع "حذف صفر" تکیه نشود؛ بلکه رفرم پولی فقط با تأسیس "یک واحد پولی جدید که واحدهای قبلی را پوشش بدهد" انجام گیرد.

بدین ترتیب که هر هزار ریال (معادل یکصد تومان) به واحد جدیدی شناخته می شود و از آنجائیکه جداسازی سه صفر بطور پیش فرض در محاسبات پولی معمول است، طبیعتا واحد پولی بزرگتر رایج شده و واحدهای کوچکتر از دور خارج میشوند. همچنانکه سالهاست هر 10 ریال معادل یک تومان شناخته شده و واحد ریال را به محاق برده است!

بدین ترتیب بدون اینکه صفرها حذف شوند، فقط ارقام اعشار واحد پولی جدید، به تومان و یا ریال خواهند بود و واحد پولی جدید متعارف خواهد شد و بار روانی تغییر ارزش واحد پولی را هم بدنبال نخواهد داشت.

بانک مرکزی می تواند در قدم اول بدون هیچ هزینه ای نام جدید واحد پولی را انتخاب و رسماً معرفی نموده و بدون اینکه در این مرحله پول جدیدی را چاپ و منتشر نماید، کاربرد آن را در امور پولی و مالی به اجرا گذارد تا افراد با ارقام واحد پولی جدید در مبادلات و مناسبات مالی خود مأنوس شوند.

طی این مدت سکه ها و اسکناسهای رایج به ارقام جدید قابل شناسایی است و انتظار می رود که واحد ریال جای خود را به واحد جدید پولی بدهد؛ چون جدا کردن سه رقم اعشار از واحد پول رسمی (ریال) امری معمول بوده و واحد پولی جدید به دلیل کمتر بودن ارقامش کاربرد آسانتری پیدا خواهد کرد. سپس در ادامه اسکناسهای درشت با واحد پولی جدید انتشار یافته و به تدریج سکه و اسکناسهای خرد جایگزین میشوند.

بدین ترتیب بکارگیری واحد پولی جدید در تمامی دفاتر و اسناد رسمی به راحتی قابل اجراست و درصورت حذف رقم آخر (ریال) باز هم دو رقم اعشار (تومان) می تواند مورد استفاده باشد؛ که این موضوع خیلی شبیه به کاربرد سنت برای دلار است که بصورت دو رقم اعشار نمایش داده می شود ولی برای ما به تومان خوانده می شود.

با توجه به برهم نخوردن نظام واحد پولی فعلی و عدم گرد شدن قیمتها در فاز مقدماتی این طرح انتظارات تورمی هم محلی از اعراب ندارد.

پس اجرای این طرح هیچگونه محدودیت فنی و زمانی نداشته و هر زمان که نام واحد پولی جدید توسط بانک مرکزی انتخاب شود قابل اجرا خواهد بود.

حسن قاسمی

برچسب ها : حذف صفر واحد پول ملی ایران اقتصاد کشور کاهش حجم اسکناس تومان